100 – letnia działalność chóru „Skowronek” Gierałtowice

Dzisiejszy charakter zespołu chóralnego niewiele ma wspólnego z założeniami sprzed 100 lat. Wówczas chodziło w głównej mierze o pobudzenie ducha narodowego stosując słowo polskie mówione, pisane czy śpiewane, jako oręż walki o przetrwanie.Temu celowi służyły zakładane na początku wieku XX towarzystwa Filomatów, Filaretów oraz kółka śpiewacze.

Śląsk jako część zaboru pruskiego był konsekwentnie i stanowczo germanizowany, gdy tymczasem w innych zaborach panowała większa swoboda organizacyjna życia narodowego. Mimo ostrego reżimu panującego w zaborze pruskim, początek obecnego stulecia to okres coraz bardziej nasilających się ruchów niepodległościowych.W Gierałtowicach zjawisko to związane było z osobą ks. Władysława Roboty, który 1902 roku mianowany został duszpasterzem parafii w Gierałtowicach. Zapoznał się z miejscowymi patriotami do grona których należeli m.in. Założyciele kółka Śpiewaczego - Antoni Stachura, Juliusz Jojko, Franciszek Jaskółka, Franciszek Lebioda, Leopold Nocoń.

Na zebraniu 29 czerwca 1914 r. z inicjatywy miejscowych działaczy narodowościowych powołano do życia kółko Śpiewu "Skowronek", które jako prawomocne bo zarejestrowane w Związku Śląskich Kół Śpiewaczych w Katowicach, mogło rozpocząć legalną działalność. Powołano wówczas pierwszy zarząd, ale tylko dwuosobowy, w którym prezesem został Antoni Stachura, a sekretarzem Genowefa Jojko. Legalna działalność chóru trwała bardzo krótko, bo zaledwie dwa miesiące. Wybuchła I Wojna Światowa i prawie wszystkich śpiewaków powołano do wojska. Towarzystwo Śpiewacze "Skowronek" było zmuszone zawiesić swoją działalność. Po wojnie, gdy życie wracało powoli do normy, "Skowronek" wznowił swą działalność.

 Okres międzywojenny chór rozpoczął walnym zebraniem w 1919 r., na którym wybrano zarząd w składzie:

DSC 0548wwPrezes- Anoni Stachura

z-ca prezesa- Franciszek Kubicki

sekretarz- Ludwik Płaszczyk,
z-ca sekretarza- Konstantyn Tkacz
skarbnik- Leopold Nocoń

 Pierwsze lata powojenne kojarzą się nie tyle z artyzmem, co z walką polityczną w czasie plebiscytu. Odbywały się liczne wiece, akademie, spotkania, podczas których chór nie tylko śpiewał ale był "parawanem" za którym rozgrywało się burzliwe życie polityczne związane bytem narodowym.

Chór "Skowronek" w tych czasach organizował przedstawienia teatralne przez co przybliżał społeczeństwu istnienie pięknej polskiej literatury. Agitacja na rzecz polskości Śląska była więc w czasie plebiscytu czynnikiem decydującym. Po okresie wzmożonej walki plebiscytowej chóry stały się zalążkiem polskiej kultury muzycznej i śpiewaczej na Śląsku, tworząc ośrodki życia towarzyskiego o charakterze narodowym. Nie było w Gierałtowicach uroczystości świeckiej , czy kościelnej bez udziału chóru "Skowronek".

apoczatek

W 1920 r. ufundowano pierwszy sztandar chóru. Fundatorami byli członkowie chóru. Sztandar znajduje się obecnie w Muzeum Miejskim w Zabrzu.

W okresie międzywojennym chór wykazuje największą aktywność w latach 30-tych, kiedy to dyrygentem, a zarazem sekretarzem i kronikarzem zostaje miejscowy nauczyciel Florian Kozieł. Za jego czasów chór liczył około 60 członków czynnych i wykazywał coraz wyższy poziom artystyczny.

dsc 0285 Na podkreślenie zasługują: coroczny udział chóru w zawodach okręgowych Związku Śląskich Kół Śpiewaczych oraz

uroczystości jubileuszowe z okazji 15, 20 i 25 -lecia dsc 0289swego istnienia. Wspaniałą oprawę organizacyjną i artystyczną miał jubileusz 25 - lecia, który przypadł w roku 1939.

 Wybucha II Wojna światowa, nastał ponury okres okupacji, a wraz z nim prześladowania. Za polskość i Polskę z rąk okupanta ponieśli śmierć Ks. Władysław Robota i druh Emil Jojko. Pamięć ich oraz założyciela chóru Antoniego Stachury po wojnie uczczono nadaniem nazw ulic w naszej miejscowości. Co aktywniejsi członkowie jak długoletni prezes Marcjann Operskalski, jego syn Bolesław oraz Bernard Wawrzynek byli więźniami w obozach koncentracyjnych.

 

 Po wojnie chór wznowił działalność w sierpniu 1945 r. Na zebraniu konstytucyjnym wybrano nowy zarząd ,w skład którego weszli :

DSC 0546wwprezes- Marcjan Operskalski
z-ca prezesa- Augustyn Hajduk
sekretarz- Eleonora Sadecka
skarbnik- Alfons Puc

DSC 0435wChór rozpoczął swą działalność entuzjastycznie i z wielkim zapałem. Dyrygentem był początkowo Florian Kozieł, lecz na skutek jego przeniesienia, stanowisko to objął jeszcze w tym samym roku powracający z wojny Emanuel Smołka. Chór z dnia na dzień jest coraz liczniejszy, w 1946r. liczył około 100 członków czynnych. Przejawia dużą aktywność organizacyjną i coraz wyższy poziom artystyczny, zajmując na zawodach śpiewaczych, czołowe lokaty. Na przełomie lat 50 i 60-tych chór przeżywa głęboki kryzys, spada liczebność członków czynnych oraz ich aktywność. Mimo to nie zawiesza swej działalności lecz kontynuuje pracę swych przodków.

 dsc 0306Poświecenie pomnika Powstańców Śląskich w 1963r. chór mobilizuje sie, organizuje z tej okazji koncert z orkiestra KWK Knurów. Jesienią tego samego roku świętuję Jubileusz 50-lecia. Był to początek następnych, pomyślnych lat. W 1964 r. nawiązał współpracę z Zakładowym Domem Kultury przy KWK Knurów. Od tej pory chór coraz aktywniej włącza się w nurt pracy kulturalnej.

 

 W 1967 r , dyrygentem zostaje Jerzy Pogocki.DSC 0599ww 

Uczestniczy w coraz liczniejszych występach typu festiwali, przeglądów i konkursów, co przyczynia się niewątpliwie do ogólnego podnoszenia poziomu artystycznego. Wymienić należy: Ogólnopolski Festiwal Kulturalny w Kielcach z orkiestrą w 1967 r., II miejsce, Festiwal Pieśni Żołnierskiej w Katowicach w 1968 r. z III lokatą, Festiwal Pieśni Górniczej w Wodzisławiu rok 1968 i 1969 - wyróżnienie i III miejsce, Festiwal Pieśni Zaangażowanej w Łaziskach Górnych w 1969 r. i wiele innych.